Nie masz konta? Zarejestruj się

Porady

Awizo, (tego) awiza, (tych) awizów

06.07.2011 15:47 | 0 komentarzy | 12 614 odsłon | red
Radzi Maciej Malinowski. Autor jest mistrzem ortografii polskiej (katowickie „Dyktando”), autorem książek „(...) boby było lepiej”, „Obcy język polski” i „Co z tą polszczyzną?”
0
Awizo, (tego) awiza, (tych) awizów
Maciej Malinowski
Wiesz coś więcej na ten temat? Napisz do nas

Radzi Maciej Malinowski. Autor jest mistrzem ortografii polskiej (katowickie „Dyktando”), autorem książek „(...) boby było lepiej”, „Obcy język polski” i „Co z tą polszczyzną?”

Kiedy listonosz przynosi przesyłkę poleconą, ale w domu nie zastaje adresata, wówczas zostawia w skrzynce na listy awizo. Awizo jest 1. `pisemnym zawiadomieniem o nadejściu listu lub paczki albo przekazu pieniężnego, które należy potem odebrać na poczcie`, 2. `pisemnym zawiadomieniem o dokonaniu operacji handlowej lub bankowej, o wysłaniu towaru itp.`.

Mówi się często:
- Muszę iść na pocztę, bo listonosz zostawił awizo;
- W skrzynce na listy znowu znalazłam jakieś awizo;
- To już drugie awizo w tym tygodniu, a przecież byłam przed południem w domu!

Jak nietrudno się domyślić, awizo jest słowem pochodzenia obcego, które przejęliśmy z języka włoskiego (wł. avviso `zawiadomienie, powiadomienie`) lub hiszpańskiego (hisz. aviso `wiadomość`). Pierwotnie słowem tym Hiszpanie nazywali `niewielki, szybki okręt wojenny do służby patrolowej i pomocniczej` (od barca de aviso `łódź do przesyłania wiadomości`), dlatego później zaczęto tak mówić na samą `wiadomość, informację o czymś`.

Ponieważ wyraz awizo kończy się na -o, czyli ma rodzaj gramatyczny nijaki, niektórzy sądzą, że nie podlega odmianie. Tymczasem - nie, awizo przyjmuje normalne formy fleksyjne: w liczbie pojedynczej awizo, awiza, awizu, awizo, z awizem, o awizie (na awizie), a w liczbie mnogiej (te) awiza, awizów (nie: awiz), awizom, awiza, z awizami, o, na, awizach.

Mówmy więc zawsze:
- Nie miałem żadnego awiza;
- Idę na pocztę z awizem;
- Po awizie nie było śladu;
- Mam dość tych awizów;
- O awizach z kilku tygodni w ogóle nie słyszałem.

Zdradzę Państwu, że dawniej był też w użyciu rzeczownik (ten) awiz, utworzony wprost z francuskiego słowa avis (`doniesienie`). Jako wyraz męski, awiz odmieniał się rzecz jasna inaczej: w liczbie pojedynczej awiz, awizu, awizowi, awiz, z awizem, o awizie; w liczbie mnogiej awizy, awizów, awizom, awizy, awizami, awizach.
Być może właśnie owa okoliczność sprawiła, że kiedy (ten) awiz został zastąpiony na dobre biernikiem (to) awizo, w dopełniaczu liczby mnogiej „pozostała” postać (tych) awizów. Zwykle formy pluralne rzeczowników rodzaju nijakiego mają w II przypadku tzw. końcówkę zerową, np. (te) zera - (tych) zer; (te) scherza [wym. skerca] - (tych) scherz, (te) srebra - (tych) sreber. Owo (tych) awizów wymyka się więc spod reguły (powinno być awiz).

Skoro istnieje w polszczyźnie rzeczownik awizo, to musi być i czasownik awizować, czyli `zawiadamiać o nadejściu przesyłki, wysłać awizo`, np.
- Urząd pocztowy awizował przesyłkę;
- Urzędniczka awizowała listy polecone;
- Listonosz zaawizował lokatorowi przyjście z ZUS-u renty.
W ostatnim czasie upowszechnia się jednak ów czasownik (głównie w środowisku dziennikarzy sportowych) w znaczeniu `zapowiadać, powiadamiać, anonsować`, np.
- Trener drużyny przeciwnej awizował przyjazd swojej drużyny w najsilniejszym składzie;
- Obydwa kluby awizowały składy na finał ligi już dawno;
- Opiekun Włókniarza nie awizował żadnego zawodnika zagranicznego.
- Trener awizuje występ w meczu nowego piłkarza.
Nie jest to polszczyzna zasługująca na poparcie. Lepiej tak nie mówić (są przecież rodzime odpowiedniki) i awizowanie zostawić poczcie...

PRZEŁOM nr 26 (996) 29 VI 2011