Na początku lat trzydziestych XX wieku, na łąkach między Chrzanowem a Trzebinią, lądowały samoloty pułku lotniczego z Torunia, a w 1935 roku powstał w Trzebini Harcerski Oddział Szybowcowy. W tym samym czasie nad miastem pojawiała się także awionetka należąca do Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.

Awionetka, która trafiła do trzebińskiej LOPP, nazywała się DKD-IV od skrótu: Działowski - Krüger – Działowski, a liczba IV, to numer określający typ maszyny. Wykonane zostały trzy samoloty DKD-IV, ,,nasz” był pierwszy. Nie była to konstrukcja potężna. Rozpiętość wynosiła 9 m, długość 5,60 m, wysokość 2,20 m, waga 260 kg (w locie 46 kg), szybkość maksymalna 125 km/h. Aby wystartować, maszyna potrzebowała przynajmniej 80 metrów pasa startowego. Samolot był wykorzystywany do szkolenia lotniczego, a także do celów promocji lotnictwa i propagandy obronności, np. poprzez zrzucanie ulotek informujących o działalności LOPP. Jedna awionetka kosztowała ponad 14 tysięcy ówczesnych złotych, czyli mniej więcej tyle, co dwa samochody osobowe średniej klasy. Samolot DKD trafił do Trzebini najprawdopodobniej w 1929 roku. W tym też roku korespondencję z wytwórnią DKD w sprawie udziału Działowskiego w szkolnym konkursie dla modelarzy prowadzili także członkowie LOPP z Chrzanowa. Można więc sądzić, że produkująca awionetki firma Przedlot i jej właściciel Stanisław Działowski cieszyli się tam szacunkiem. W zbiorach krakowskiego Muzeum Lotnictwa zachowała się spora dokumentacja dotycząca Stanisława Działowskiego. Dokumenty są już zdigitalizowane i można je obejrzeć za pośrednictwem muzealnej strony internetowej. Godne uwagi są liczne zdjęcia konstrukcji typu DKD, w tym wersji należącej do LOPP w Trzebini.
Samolot z napisem ,,LOPP Trzebinia” został zniszczony na lotnisku Rakowice w Krakowie, w pierwszych dniach września 1939 roku.

Potwierdza to zdjęcie, odnalezione przez pasjonatów lotnictwa na niemieckim portalu aukcyjnym.
Właściciel trzebińskiej awionetki, LOPP, powstał w 1928 roku po połączeniu Ligi Obrony Powietrznej Państwa i Towarzystwa Obrony Przeciwgazowej. W 1934 roku została uznana za stowarzyszenie wyższej użyteczności publicznej, co gwarantowało w przyszłości popieranie przez władze państwowe. Honorowym członkiem LOPP był nawet prezydent Ignacy Mościcki.

W chwili wybuchu II wojny światowej liga miała dwa miliony członków. Działalność LOPP to głównie popularyzacja lotnictwa i spadochroniarstwa. Miała ona oczywiście swój aspekt wojskowy. LOPP prowadziła 24 szkoły szybowcowe i 5 szkół pilotów samolotowych dla celów Lotniczego Przysposobienia Wojskowego. Do realizacji tych zadań liga zakupiła ponad 300 samolotów, wśród nich maszyny z wytwórni Działowskich.

Pierwszy w ogóle samolot wytwórni DKD został oblatany w 1926 roku. Kolejne zdobywały laury w Krajowych Konkursach Awionetek, co było przepustką do sprzedaży tych maszyn. Twórcami konstrukcji byli Stanisław i Mieczysław Działowscy, z którymi współpracował Jan Krüger, zajmujący się stroną finansową przedsięwzięcia. Głównym konstruktorem rodzinnej wytwórni był Stanisław Działowski, mechanik lotniczy od czasów I wojny światowej, a potem również pilot. Po wojnie pracował w wojskowej szkole lotniczej w Krakowie, a potem w Bydgoszczy. Od 1927 roku służył w 2 Pułku Lotniczym w Krakowie. Konstruowaniem małych samolotów zajmował się jeszcze w Bydogoszczy, ale jego najlepsze wyroby powstały w Krakowie, gdzie twórcom udostępniono hangar na lotnisku wojskowym.

Po zakończeniu zawodowej służby wojskowej Stanisław Działowski został kierownikiem technicznym Szkoły Pilotów LOPP w Stanisławowie. W czasie II wojny światowej trafił do Wielkiej Brytanii, gdzie walczył jako pilot RAF. W jednym z lotów bojowych został ranny. Zmarł 19 marca 1942 roku.

Fajnie byłoby obejrzeć model samolotu DKD IV. Może któryś z trzebińskich modelarzy już go zbudował lub zamierza budować?
(l)

Przełom nr 6 (976) 9.02.2011