W Chrzanowie z czterech instytucji poproszonych o odpowiedź w trybie dostępu do informacji publicznej odpisały dwie. W sąsiednich miejscowościach nie jest lepiej.

Wiosną i latem 2010 r. Pozarządowe Centrum Dostępu do Informacji Publicznej we współpracy z Kliniką Dialogu sprawdziło w całym kraju, jak urzędnicy wywiązują się z obowiązku udzielania odpowiedzi mieszkańcom. Wyniki nie są zbyt budujące.

Każdemu przysługuje prawo do uzyskania informacji, wglądu do dokumentów urzędowych, dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzącej z wyborów powszechnych. Jak to wygląda w praktyce?

Pytania o rzeczy ważne
Centrum wysłało zapytania do przeszło 400 instytucji z około 100 miast. Pytało o rzeczy ważne, do których każdy obywatel powinien mieć dostęp:
- o zagraniczne podróże służbowe i użytkowanie służbowych pojazdów, a także zatrudnianie ekip sprzątających do szpitala - to dysponowanie publicznymi finansami,
- o zakupy książek i czasopism do szkół - to działania nie tylko polegające na wydawaniu wspólnych funduszy, ale także wpływ na edukację naszych dzieci,
- o zgłaszanie dawców narządów - to nasze życie i zdrowie - bez ich pobierania nie mamy szansy na ratujący życie przeszczep,
- o współpracę starostw z organizacjami pozarządowymi - to miernik tego, na ile władza jest tylko dla siebie, a na ile otwiera się na potrzeby tzw. zwykłych ludzi i reprezentujących ich organizacji pozarządowych.

Pisze przeciętny Kowalski
- Przyjęty przez nas model badawczy - pojedynczy list z prośbą o udostępnienie informacji publicznej - odzwierciedlał pozycję „przeciętnego Kowalskiego”. Specjalnie nawet pisaliśmy językiem raczej poprawnym, ale bardzo prostym. Nie ujawnialiśmy też, kogo reprezentujemy, ani nie wysyłaliśmy ponownych żądań udzielenia informacji - tłumaczy Michał Henzler z Kliniki Dialogu.

Badający wyszli z założenia, że zgodnie z prawem instytucja ma obowiązek udzielić odpowiedzi w ciągu 14 dni, a nadawca nie ma obowiązku jakoś szczególnie o tę informację zabiegać. Maile wysyłali na adresy prezentowane na oficjalnych stronach internetowych badanych podmiotów.

- Z większości placówek otrzymywaliśmy nawet potwierdzenie odczytania wiadomości. Odpowiedzi jednak już nie. Jak widać „przeciętny Kowalski” został zlekceważony, a prawo złamane - ubolewa Michał Henzler.

Kto odpisuje, a kto nie
Poprosiliśmy PC DIP o udostępnienie wyników badań dla Chrzanowa oraz sąsiednich miejscowości: Jaworzna, Oświęcimia i Wadowic. Wyglądają one następująco:
Chrzanów
Urząd miejski - samochody służbowe - informację udostępniono
Szpital powiatowy - sprzątanie szpitala - brak odpowiedzi
I LO - biblioteka szkolna - brak odpowiedzi
Starostwo powiatowe - współpraca z organizacjami pozarządowymi - informację udostępniono
Jaworzno
Urząd miejski - samochody służbowe - brak odpowiedzi
Szpital - Poltransplant - informację udostępniono
II LO - biblioteka szkolna - brak odpowiedzi
Oświęcim
Urząd miasta - samochody służbowe - brak odpowiedzi
I LO - biblioteka szkolna - brak odpowiedzi
Wadowice
Urząd miejski - samochody służbowe - informację udostępniono
Szpital powiatowy - Poltransplant - brak odpowiedzi
Starostwo powiatowe - podróże służbowe - informację udostępniono

Na 12 wniosków tylko pięć instytucji udzieliło odpowiedzi zgodnie z ustawą. W Chrzanowie - dwie z czterech.

Organizatorzy badania podkreślają, że nie chodzi im o to, by za pośrednictwem mediów piętnować tych, którzy milczą.
- Zależy nam na edukowaniu społeczeństwa, że ma ono prawo pytać, i instytucji - że mają bezwzględny obowiązek odpowiadać i udostępniać informację publiczną. Tymczasem, na podstawie wstępnej analizy danych z całego kraju, wydaje się - na przykład - że władze szkół niemal zupełnie nie są świadome obowiązku udzielania informacji. Podobnie, choć nieznacznie lepiej, jest w szpitalach - podsumowuje Michał Henzler.

Od 21 do 28 września obchodzimy w Polsce Tydzień Informacji Publicznej. 28 września jest Międzynarodowym Dniem Dostępu do Informacji.
Piotr Tarczyński

*****
Eksperci pomogą
Wszyscy zainteresowani mogą skorzystać z baz danych, interpretacji przepisów i praktycznych porad zawartych na stronie www.informacjapubliczna.org.pl Tam też znajdują się adresy mailowe i telefony do ekspertów, którzy posłużą pomocą w spornych sprawach.

*****
Pozarządowe Centrum Dostępu do Informacji Publicznej radzi
Po złożeniu wniosku o udostępnienie informacji publicznej podmiot udostępniający może dokonać następujących czynności (w maksymalnie 14 dni od złożenia wniosku):
- udostępnić informację publiczną,
- wydać decyzję o odmowie udostępnienia informacji publicznej,
- wskazać, iż nie może udostępnić informacji publicznej w formie i w sposób określony we wniosku i zaproponować inny sposób udostępnienia,
- ewentualnie może przedłużyć okres udostępnienia do dwóch miesięcy od dnia złożenia,
- poinformować, iż żądana informacja nie jest informacją publiczną,
- poinformować, iż nie jest w posiadaniu określonej informacji publicznej.
Jeżeli żadna z tych czynności nie została wykonana, masz prawo złożyć skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na bezczynność w przedmiocie niewykonania wniosku o udostępnienie informacji publicznej.

*****
Art 23. ustawy o dostępie do informacji publicznej
Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie udostępnia informacji publicznej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.